Երկրում կար շատ բարձր և անմատչելի մի լեռ: Մարդիկ կամեցան բնակություն հաստատել նրա վրա, որովհետև լի էր նա ամենայն բարիքով: Սակայն շատ էր դժվարին նրա վրա բարձրանալը, թեպետև ուներ բազում ճանապարհներ: Սրանք, ովքեր նրա վրա բարձրանալու ժամանակ կանգ առան հանգստանալու, սայթակեցին և ցած գլորվելով հասան մինչև հատակը, իսկ ովքեր չուզեցին դադար առնել, այլ գավազանի օգնությամբ աշխատեցին շարունակել վերելքը, բարձրացան լեռան վրա և հանգիստ կյանք վայելեցին: Այսպես թուլակազմ անարիները մնում են կես ճանապարհին ու կորչում, իսկ հաստատակամները, համբերությունն իրենց նեցուկ ունենալով վեր են բարձրանում ու հասնում նպատակին:
Ընդգծված բառերում տառեր են բաց թողնված: Լարցո’ւ:
Վերնագրի’ր առակը: «Նպատակի Հաղթահարում»
Ո՞ր նախադասության մեջ է ամփոփված առակի գաղափարը: Այսպես թուլակազմ անարիները մնում են կես ճանապարհին ու կորչում, իսկ հաստատակամները, համբերությունն իրենց նեցուկ ունենալով վեր են բարձրանում ու հասնում նպատակին:
Առակը քեզ ի՞նչ սովորեցրեց: Առակը ինձ սովորեցրեց, որ չի կարելի վախկոտ լինել և պետք է հաղթահարել բոլոր դժվարությունները:
Առակի ասելիքը խորհուրդի ձևով ձևակերպի’ր: Մի եղիր վախկոտ այ եղիր անվախ:
Учил я одну маленькую девочку Иринушку читать и писать. Была она большая умница. Мы выучили с ней все русские буквы, могли уже читать и писать. Оставалась у нас только одна буква, самая последняя, – буква я”. Я, как всегда, показал Иринушке букву и сказал:
А это вот, Иринушка, буква „я”.
Иринушка с удивлением на меня посмотрела и говорит:
Ты?
Почему „ты”? Я же сказал тебе: это буква „я”.
Буква „ты”?
Да не „ты”, а „я”.
Она ещё больше удивилась и говорит:
Я и говорю „ты”.
Да не я, а буква „я”.
Не ты, а буква „ты”?
Ну что же с ней делать? Как же ей объяснить, что „я” – это не я, это только буква.
Хорошо, – сказал я. – Можешь идти гулять.
На другой день Иринушка пришла на урок, открыла букварь и быстро-быстро прочитала:
Тыкову дали тыблоко.
Что такое? Какому Тыкову? Какое тыблоко?
Посмотрел я в букварь, а там написано: „Якову дали яблоко”. Вам смешно? Я тоже, конечно, посмеялся. А потом говорю:
Яблоко, Иринушка, яблоко, а не тыблоко. Она удивилась и говорит:
Яблоко? Так это, значит, буква „я”?
Да, правильно. Это буква „ты”, – сказал я радостно.
Конечно, нехорошо, говорить неправду, но если бы я сказал „я”, а не „ты”, может быть, Иринушка так всегда и читала бы вместо „яблоко” – „тыблоко”, вместо „язык” –„тызык”.
А Иринушка теперь уже большая и давно знает все буквы.
1.Найдём в рассказе „Буква „ты” антонимы к словам. Составить предложения с найденными антонимами.
Մի ընտանիքում կույր մարդ կար, որին տալիս էին ամենաընտիր կերակուրը, հագուստը, անկողինը՝ ամեն, ամեն ինչ, բայց գիշեր-ցերեկ թնկթնկում էր ու դժգոհում, որ իր հետ շատ տմարդի են վարվում։
Ընտանիքի մյուս անդամները եթե ջուր էին խմում, ապա կույրին կաթ էին տալիս, յուրաքանչյուրը բավարարվում էր մի աման ապուրով, բայց կույրին երեքն էին տալիս։
Նրանք կես նկանակ հաց էին ուտում, իսկ կույրը՝ երեք։
Բայց միևնույն էր, նա ողբում էր շարունակ և անիծում իր բախտը։
Եվ կույրի ծնողները, չդիմանալով նրա թնկթնկոցին, շատ բարկանում և մորթում են իրենց միակ գառը, խորովում են և սկյուտեղով մատուցում։
Կույրը հոտվտում է, հետո շոշափելով ուզում է չափը իմանալ։ Վերջապես սկսում է ուտել։
Առաջին պատառը կուլ տալիս ասում է.
-Եթե էսքանը ինձ եք տալիս, հիմա ո՞ վ գիտի ամեն մեկիդ մի ոչխար է հասել։
Առաջադրանքներ
1. Ընթերցի՛ր առակը և մեկնաբանի՛ր:
2. Բնագրից օգտվելով, բնութագրի՛ր առակի գլխավոր հերոսին:
Առակի հերոսը կույր մարդ էր:Նրա ընտանիքի անդամները ամեն ինչ անում էին նրա համար, բայց նա միշտ թնկթնկում էր և դժգոհում: Նա շատ անշնորհակալ մարդ էր:
Բառերն այնպես տեղադրիր, որ նախադասություններ ստացվեն:
Կան, կծկվում են, կծեն, թմրեցնում են, քնում են, փաթաթվում են, մտնում են, չկա, կա, աշխուժանում են:
Աշխարհում չկա մարդ, որ օձերից չվախենա։ Սակայն կա օձերի մի թագավորություն, ուր ամեն օր առանց վախենալու մտնում են հարյուրավոր մարդիկ։ Եվ ամենազարմանալին այն է, որ դեռ ոչ մի դեպք չի եղել, որ օձերը կծեն մեկին:
Այդ վայրը Պինանգ կղզու Օձերի տաճարն է: Տաճարում տարբեր տեսակի հազարավոր օձեր կան: Նրանք ցերեկը փաթաթվում են տաճարի սյուներին, կծկվում են հատակին և քնում են :
Պատճառն այն է, որ շոգը և տաճարում օգտագործվող անուշահոտությունները թմրեցնում են օձերին: Մայրամուտին, երբ այս ամենն ավարտվում է, օձերն աշխուժանում են :
Գրի՛ր մեկ բառով.
Կճղակ ունեցող-կճղակավոր
Սմբակ ունեցող-սմբակավոր
Թև ունեցող-թևավոր
Պոչ ունեցող-պոչավոր
Ձայն ունեցող-ձայնավոր
Ի՞նչ մասնիկով են նման այս բառերը: Այդ մասնիկը գրի՛ր՝
Հիմա գրի՛ր՝ ի՞նչ է ցույց տալիս այդ մասնիկը:
____որ____________ մասնիկը ցույց է տալիս ___հատկանիշ___________________:
Հաշվի՛ր 25սմ և 10սմ կողմերով ուղղանկյան պարագիծն ու մակերեսը:
25×2+10×2=70սմ
25×10=250սմ քառակուսի
Պատ. Պարագիծ 70սմ
Մակերես 250 սմ ք
Ուղղանկյան լայնությունը 84սմ է, իսկ երկարությունը 6 սմ-ով մեծ է լայնությունից։ Գտնել ուղղանկյան պարագիծը և մակերեսը;
84+6=90
90×2+84×2=358
90×84=7560
Պատ.մակերես 7560սմ ք
Պարագիծ 358սմ
Գտի՛ր քառակուսու մակերեսը և պարագիծը՝ իմանալով, որ նրա կողմի երկարությունը 5 դմ է։
4×5=20
5×5=25
Պատ. Պարագիծը 20դմ
Մակերեսը 25 դմ ք
Քառակուսու պարագիծը 36 սմ է։ Որքա՞ն է այդ քառակուսու մակերեսը։
36:4=9
9×9=81
Պատ. Մակերեսը 81 սմ ք
Քառակուսու 3 կողմերի գումարը 36 սմ է։ Որքա՞ն է այդ քառակուսու մակերեսը։
36:3=12
12×12=144
Պատ.մակերեսը 144 սմ ք
Մի ուղղանկյան լայնությունը 50սմ է, իսկ երկարությունը 60սմ է, իսկ մյուս ուղղանկյան լայնությունը 70սմ է, իսկ երկարությունը 80սմ է։ Որքանո՞վ է մեծ ուղղանկյան մակերեսը մեծ փոքր ուղղանկյան մակերեսից։
50×60=3000
70×80=5600
5600-3000=2600
Պատ. 2600 Սմ ք
Հաշվի՛ր 4դմ, 6դմ և 7դմ կողմերով եռանկյան պարագիծը։
6+4+7=17
Պատ. 17դմ
Հաշվի՛ր 5սմ, 4սմ, 6սմ և 7սմ կողմերով քառանկյան պարագիծը։
5+4+6+7=22
Պատ.22 սմ
Հաշվիր ուղղանկյան պարագիծը, եթե հայտնի է, որ նրա լայնության և երկարության գումարը 46 է։
46+46=92
Պատ.92սմ
Քառակուսու մակերեսը 36 քառակաուսի մետր է։ Գտի՛ր քառակուսու կողմը։