17 նոյեմբերի

չորեքշաբթի

Գործնական քերականություն 5 փաթեթից կատարել տրված առաջադրանքները։

111. Անջատ գրվող բարդ բառերի (հարադրությունների) իմաստներն արտահայտի՛ր հոմանիշ բառերով:

Պար գալ-պարել

զրույց անել -զրուցել

խաղ անել-խաղալ

թույլ տալ-թույլատրել

112. Տրված բառերի իմաստներն արտահայտի՛ր հոմանիշ հարադրություններով (անջատ բաղադրիչներով գրվող բառեր) կամ դարձվածքներով:

Օրինակ՝
թափթփել — շաղ տալ, ցիրուցան անել:

Վերադարձնել-հետ դարձնել

անցնել-գնալով հեռանալ

բուժել (դեղ ու դարմանով)-դեղ ու դարման անել

մտնել-մուտք գործել

կանգնել-կանգ առնել

կախվել-կախ անել

113. Անել և տալ բառերով կազմիր հնարավորին չավ) շւստ հարադրություններ ու դարձվածքներ:

գործ անել , մաքրությաուն անել, լեղաճաք անել, լեզվին տալ, խլուխ տալ:

114. Այսօր, տանտիրուհի, մորեղբայր բառերով և այս օր(ը), տան տիրուհի, մոր եղբայր բառակապակցություններով կազմի՛ր նախադասություններ:

Օրինակ՝
Հորեղբայրս մեծ ու գեղեցիկ այգի ունի: Հորս ամենամեծ եղբայրն արդեն թոռ ունի:

Այսօր տաք եղանակ է :Այս ծանր օրը երբ է ավարտվելու:

Տանտիրուհին ճաշ էր եփում : Տան գեղեցիկ տիրուհին զբոսնում էր այգում:

Մորեղբայրս ծառայում է բանակում: Մորս փոքր եղբայրը սովորում է դպրոցում:

115. Տրված բաղադրյալ բառերի իմաստներն արտահայտի՜ր բառակապակցություններով:

Օրինակ՝
դարավերջ – դարի վերջ,

Աշխատասենյակ — աշխատելու համար նախատեսված սենյակ:

Գառնարած- գառներ արածածնող

բարեսիրտ-բարի սիրտ ունեցող

չարամիտ-չար միտք ունեցող

լեռնագագաթ-լեռան գագաթ

արագահոս-արագ հոսող

հարթավայր-հարթ վայր

աստղագիտություն-գիտություն աստղերի մասին

սրտիկ-փոքր սիռտ

կեչուտ-կեչիների պուրակ

116. Տրված բաղադրյալ բառերի իմաստներն արտահայտի՛ր բառակապակցություններով:

Օրինակ՝
միաեղջյուր — մի եղջյուր ունեցող:

Վիպագիր-վեպ գրող

մեծագլուխ-մեծ գլուխ ունեցող

սրընթաց-սուր ընթացող

երկերեսանի-երկու երես ունեցող

զբոսայգի-այգի, որտեղ զբոսնում են

սրամիտ-սուր միտք ունեցող

հեռուստացույց-հեռուն ցույց տվող

հայաստանցի-Հայաստանում ապռող մարդ

117. Տրված բաղադրյալ բառերի իմաստները բառակապակցություններով արտահայտի՛ր:

Հանքափոր-հանք փորող մարդ

գրագետ- գիր գիտեցող մարդ

պատմագիր-պատմություն գրի առնող մարդ

խաղագիրք-գիրք, որտեղ խաղեր են գրված

խնդրագիրք-գիրք, որտեղ խդիրներ են գրված

խնդրագիր-խնդրելու գիր

մասրուտ-վայր, որտեղ մասրենիներ կան

հեղինակավոր-հեղինակություն ունեցող

Ավետիք Իսահակյան․ «Ամենապիտանի բանը»

Ժամանակով Արևելքի մի հրաշագեղ աշխարհում արդարամիտ և խելացի մի թագավոր է եղել: Նա ունեցել է երեք որդի:

Եղավ, որ այդ թագավորը ծերացավ և կառավարության սանձը կամեցավ դեռ ողջ օրով հանձնել իր ժառանգներից նրան, որն ավելի ընդունակ կլինի այդ դժավրին գործին: Ուստի մի օր կանչեց որդիներին և ասաց.

— Սիրելի որդիներ, տեսնում եք, որ ձեր հայրը ծերացել է ու էլ չի կարող երկիրը կառավարել: Ես վաղուց իջած կլինեի իմ գահից, եթե կատարված տեսնեի այն միտքը, որ երկար տարիներ պաշարել է հոգիս: Եվ հիմա ձեզանից ով որ իմաստուն կերպով լուծե այդ իմ միտքը, նա կստանա իմ թագը, նա կկառավարե իմ ժողովուրդը:

— Ապրած կենա մեր սիրելի հայրը, սուրբ է մեզ համար նրա վեհ կամքը. Այդ ի՞նչ մեծ միտք է, որ չի կարողացել լուծել նրա իմաստուն հոգին:

— Ահա՛ տեսնո՞ւմ եք այդ ահագին և մեծածավալ շտեմարանը, որ վաղուց շինել եմ: Իմ փափագն էր այդ լցնել այնպիսի բանով, որ ամենապիտանին լիներ աշախարհիս երեսին, և որով կարողանայի բախտավոր դարձնել իմ ժողովուրդը: Այդ շտեմարանը մնում է դատարկ: Եվ հիմա, ո՛վ ձեզնից կարողանա այդ շտերամանը իր բոլոր անկյուններով, ծայրեծայր, լցնել աշխարհի այդ ամենապիտանի բանով, թող նա արժանի լինի գահին:

Առե՛ք գանձերիցս ինչքան որ կուզեք և առանձին-առանձին ուղի ընկեք քաղաքե քաղաք, աշխարհ-աշխարհ, գտեք այդ բանը և լցրեք իմ շտեմարանը: Ձեզ երեք անգամ քառասուն օր միջոց եմ տալիս:

Որդիները համբուրեցին հոր ձեռքը և ճանապարհ ընկան: Ամբողջ երեք անգամ քառասուն օր նրանք շրջեցին քաղաքե քաղաք, աշխարհե աշխարհ. տեսան ուրիշ-ուրիշ մարդիկ, ուրիշ-ուրիշ բարքեր ու ժամանակին եկան կանգնեցին հոր առջև:

— Բարով եք եկել, անգին որդիներս, գտե՞լ եք արդյոք և բերել՝ ինչ որ ամենապիտանի բանն է աշխարհում:

— Այո՛, գտել ենք, սիրելի հայր,- պատասխանեցին որդիները: Եվ հայրն իսկույն վեր առավ որդիներին, և գնացին շտեմարանի դուռը. այնտեղ հավաքված էին բոլոր պալատականները և շատ ժողովուրդ: Թագավորը բացեց դուռը և կանչեց մեծ որդուն:

— Ինչո՞վ կլցնես այս ահագին շտեմարանս, սիրելի որդյակ, ի՞նչ բանով, որ աշխարհում ամենապիտանին լինի: Եվ մեծ որդին գրպանից հանեց մի բուռ հացահատիկ՝ պարզելով դեպի հայրը՝ ասաց.

— Հացով կլցնեմ այս ահագին շտեմարանը, թանկագին հայր: Ի՞նչն է աշխարհում ամենապիտանի բանը, քան հացը, ո՞վ կարող է առանց հացի ապրել: Շատ թափառեցի, շատ բան տեսա, բայց հացից անհրաժեշտ ոչինչ չգտա: Այն ժամանակ հայրը կանչում է միջնեկ որդուն.

— Ինչո՞վ կլցնես այս ահագին շտեմարանս, սիրելի որդյակ, ի՞նչ բանով, որն աշխարհում ամենապիտանին լինի:

Եվ միջնեկ որդին հանեց գրպանից մի բուռ հող, պարզելով դեպի հայրը՝ ասաց.

— Հողով կլցնեմ ես ահագին շտեմարանը, թանկագին հայր, ի՞նչն է աշխարհում ամենապիտանի բանը, քան հողը: Առանց հողի հաց չկա, առանց հողի ո՞վ կարող է ապրել:

Շատ թափառեցի, շատ բան տեսա, բայց հողից անհրաժեշտ ոչինչ չգտա: Ապա հայրը կանչեց կրտսեր որդուն.

— Ինչո՞վ կլցնես այս ահագին շտեմարանս, սիրելի որդյակ, ի՞նչ բանով, որն աշխարհում ամենապիտանին լինի: Այդ միջոցին կրտսեր որդին հաստատ քայլերով մոտեցավ շտեմարանին, անցավ շեմքը, գրպանից հանեց մի փոքրիկ մոմ, կայծքարին խփեց հրահանը, կայծ հանեց, վառեց աբեթը, հետո մոմը: Բոլորը կարծում էին, թե նա ուզում է լույսով լավ զննել շտեմարանը, նրա ահագնությունը:

— Դեհ, ասա, որդի, ինչո՞վ կլցնես. — անհամբեր ձայնով հարցրեց հայրը:

— Լույսով կլցնեմ այս ահագին շտեմարանը, իմաստուն հայր, լույսով միայն: Շատ թափառեցի, շա՛տ աշխարհներ տեսա, բայց լույսից անհրաժեշտ ո՛չ մի բան չգտա: Լույսն է ամենապիտանի բանը աշխարհում: Առանց լույսի հողը հաց չի ծնի, առանց լույսի հողի վրա կյանք չէր լինի: Շա՛տ թափառեցի, շա՛տ աշխարհներ տեսա և գտա, որ գիտության լույսն է ամենապիտանի բանը, և միայն գիտության լույսով կարելի է կառավարել աշխարհը:

— Ապրե՛ս, — գոչեց ուրախացած հայրը, — քեզ է արժանի գահն ու գայիսոնը, քանի որ լույսով ու գիտությամբ պիտի լցնես թագավորությունդ և մարդկանց հոգիները:

— Ապրա՛ծ կենա մեր երիտասարդ լուսավոր թագավորը, — գոչեցին ոգևորված պալատականներն ու ժողովուրդը ամբողջ:

Կարդա՛ հեքիաթը և դո՛ւրս գրիր տասական բաղադրյալ և ածանցավոր բառեր։ Չմոռանաҝս բառերը բաղադրիչների բաժանված ներկայացնել։

արդարամիտ-արդար+ա+միտ բարդ

մեծածավալ-մեծ+ա+ծավալ բարդ

թագավորություն-թագ+ավոր+ություն ածանցավոր

գիտությու-գիտ +ություն ածանցավոր

պալատական-պալատ+ական ածանցավոր

կայծքար-կայծ+քար բարդ

բախտավոր-բախտ+ավոր ածանցավոր

ժողովուրդ-ժողով+ուրդ բարդ

շտեմարան-շտեմ+արան ածանցավոր

ծայրեծայր-ծայր+ե+ծայր բարդ

Տեքստը համառոտ պատմի՛ր։

ժամանակով Արևելքում արդարամիտ և խելացի մի թագավոր է եղել: Նա ունեցել է երեք որդի:Երբ ծերանում է, կանչում է իր որդիներին և հայտնում իր կամքը.ով կլուծեր այն,կտիրանար թագին:Ցույց տալով իր սարքած,դատարկ շտեմարանը՝թագավորը առաջարկում է լցնել աշխարի ամենա պիտանի բանով,որն էլ իր ժողովրդին բախտավոր կդարձնի:Տալիս է երեք անգամ քառասուն օր:Անցնում է ժամանակը,որդիները վերադարնում են:Առաջի որդին ասում է՝ հացով կլցնի,միջնեկ որդին ասում է՝ հողով կլցնի,փոքր որդին ասում է՝ գիտության լույսն է ամենապիտանի բանը,և միայն գիտության լույսով կարելի է կառավարել աշխարհը:Հայրը ուրախանում է՝ քեզ է արժանի գահը ու գայիսոնը, քանի որ լույսով ու գիտությամբ պիտի լցնես թագավորությունդ և մարդկանց հոգիները:

Митя накатался на саночках с ледяной горы и на коньках по замёрзшей реке; прибежал домой румяный, весёлый и говорит отцу: „Ух как весело зимою! Я бы хотел, чтобы всегда зима была” „Запиши твоё желание в мою записную книжку”, – сказал отец. Митя
записал. Пришла весна. Митя набегался за пёстрыми бабочками по зелёному лугу, нарвал цветов, прибежал к отцу и говорит: „Что за прелесть эта весна! Я бы желал, чтобы всегда весна была”. Отец опять вынул книжку и предложил Мите записать своё желание. Настало лето. Митя с отцом отправились на сенокос. Весь длинный день веселился мальчик: ловил рыбу, собирал ягоды, кувыркался в душистом сене, а вечером сказал отцу: „Вот уж сегодня я повеселился вволю! Я бы желал, чтобы лету конца не было”. И это желание Мити было записано в ту же книжку.
Наступила осень. В саду собирали плоды – румяные яблоки и жёлтые груши. Митя был в восторге и говорит отцу: „Осень лучше всех времён!” Тогда отец вынул свою записную книжку и показал мальчику, что он то же самое говорил и о весне, и о зиме, и о лете.

Найдите лишнее слово.
а) шуба                                                        а) носки
б) сарафан                                                   б) чулки
в) пальто                                                     в) рубашка
г) куртка                                                      г) колготки

Задания из рабочей тетради.

Задание 1. Разделите текст на предложения. В конце каждого предложения поставьте точку.

Охотник нашёл в лесу лисёнка. Он принёс его домой. Это был шустрый зверёк.Скоро лисёнок стал большим. Осенью охотник отпустил его в лес.

Задание 2. Составьте из данных слов предложения и запишите их.

Скоро наступила зима.Деревья дрожали от холода.Дни стали короче . Тучи ходили по небу. Часто шли дожди . Дул холодный ветер .

Задание 3. Спишите предложения в таком порядке, чтобы получился связный текст. Озаглавьте его.

Птичка

Однажды у меня на окне появилась птица.Она очень внимательно посмотрела на меня.Глаза у неё карие, грудка серая. Лапки чёрные.Славная птичка!

Задание 4. Озаглавьте текст и спишите его, вставляя пропущенные буквы.

Осенью

Осень. Высоко в небе летят журавли. Печально кричат птицы . Они прощаются с родиной. Журавли будут зимовать в тёплой Африке . Весной они вернутся на родину.

Заданние 5. Соберите предложения в текст. Запишите и озаглавьте его.

Зима

Пролетело жаркое лето.Прошла золотая осень.Подули холодные ветры. Пришла зима. Голые стоят деревья. Ждут зимней одежды. Выпал снег. Только ели и сосны стоят зелёные.

Была у моей бабушки канарейка. Бабушка её очень берегла, потому что канарейка была тоненькая, нежная – вся жёлтенькая и пела чудесно. Эта канарейка очень любила музыку, только самую хорошую. Бабушка ей всегда самые лучшие свои пластинки давала слушать. Вот как-то бабушка ушла из дому, а я позвал к себе ребят. На улице шёл дождь, нам было скучно, и мы решили устроить свой оркестр. Я взял расчёску и тонкую бумажку, сделал себе губную гармошку. А ребята – один себе стакан поставил, – ложечкой стучать, другой пустое ведро взял вместо барабана. И начали мы играть известную песенку: „Мы едем, едем, едем в далёкие края!” И совсем уже начала музыка у нас получаться, – вдруг вошла бабушка. Она улыбнулась нам, потом посмотрела на клетку и вдруг закричала:
– Ах, что вы наделали! Вы мою канарейку убили!
А мы к её клетке даже близко не подходили. Смотрим – правда, канарейка лежит на песке, глаза закрыты и ножки кверху. Бабушка сразу всех ребят выгнала и давай свою канарейку сердечными каплями поить. Канарейка ожила. Бабушка немножко успокоилась и говорит:
– Глупые какие! Разве можно при ней такой шум устраивать! Ведь у неё очень нежный слух. Это очень музыкальная птица, и она потеряла сознание от вашей ужасной музыки.

канарейка – դեղձանիկ                                    потерять сознание – գիտակցությունը կորցնել
губная гармошка – շրթհարմոն                       сердечные капли – սրտի կաթիլներ

Составьте предложения с данными словами и словосочетаниями.
Канарейка- Я каждый день слушаю как на улице поёт канарейка.

потерять сознание- Мой брат видел как бабушка потеряла сознание.

губная гармошка- Я в цирке увидела, как клоун играл на губной гармошке.

расчёска- Я каждый день беру с собой расчёску.

музыка- Я каждый день слушаю музыку.

оркестр- Я должна поступить в оркестр и для этого я очень много занимаюсь.

сердечные капли- Сегодня я увидела как моя бабушка пьёт сердечные капли.
Найдите в тексте ответы на вопросы и прочитайте их.
1. Кто жил у бабушки?

Была у моей бабушки канарейка.

2. Какая это была птичка?

канарейка была тоненькая, нежная – вся жёлтенькая и пела чудесно.

3. Кто пришёл к мальчику в гости?

Вот как-то бабушка ушла из дому, а я позвал к себе ребят.

4. Что решили сделать ребята?

На улице шёл дождь, нам было скучно, и мы решили устроить свой оркестр.

5. На чём они играли?

Я взял расчёску и тонкую бумажку, сделал себе губную гармошку. А ребята – один себе стакан поставил, – ложечкой стучать, другой пустое ведро взял вместо барабана. 

6. Что закричала бабушка, когда вернулась домой?

– Глупые какие! Разве можно при ней такой шум устраивать! Ведь у неё очень нежный слух. Это очень музыкальная птица, и она потеряла сознание от вашей ужасной музыки.
Прочитайте текст вслух. Восстановите правильную последовательность пунктов плана. Перескажите текст по плану.
1. Бабушкина канарейка

2. Ребята устроили свой оркестр.

3. Канарейка потеряла сознание.

4. Канарейка спасена.

Согласны ли вы с тем, что…
1. Бабушка очень любила канарейку и давала ей слушать свои лучшие пластинки. ДА

2. Дети убили бабушкину канарейку. НЕТ

3. Канарейка потеряла сознание, потому что мальчики устроили сильный шум. ДА
Продолжите предложения по заданному началу.
1. Бабушка очень берегла канарейку, потому что канарейка была тоненькая, нежная – вся жёлтенькая и пела чудесно. Эта канарейка очень любила

2. Канарейка очень любила музыку, только самую хорошою

3. Как-то бабушка ушла из дому, а я…позвал к себе ребят

4. Нам было скучно, и мы решили устроить свой оркестр.

5. И совсем уже начала музыка у нас получаться, когда – вдруг вошла бабушка.

6. Бабушка сразу всех ребят выгнала и давай свою канарейку сердечными каплями поить.

7. Канарейка потеряла сознание, потому что не любила ужасную музыку.

Առաջադրանքներ։

Օրինակներ՝

Գտեք բաժանելին, եթե բաժանարարը 11 է, թերի քանորդը՝ 3,
մնացորդը՝ 2։

11*3+2=35

Գտիր բաժանարարը, եթե բաժանելին 16 է, թերի քանորդը՝ 5,
մնացորդը՝ 1։

(16-1):5=15:5=3

1)Գտեք բաժանելին, եթե բաժանարարը 13 է, թերի քանորդը՝ 6,
մնացորդը՝ 1։

13×6+1=79
2) Գտիր բաժանարարը, եթե բաժանելին 155 է, թերի քանորդը՝ 4,
մնացորդը՝ 3։

(155-3):4=38
3)Գտեք բաժանելին, եթե բաժանարարը 42 է, թերի քանորդը՝ 6,
մնացորդը՝ 5։

42×6+5=257
4) Գտիր բաժանարարը, եթե բաժանելին 159 է, թերի քանորդը՝ 5,
մնացորդը՝ 4։

(159-4):5=31

5)Գտեք բաժանելին, եթե բաժանարարը 18 է, թերի քանորդը՝ 11,
մնացորդը՝ 7։

18×11+7=205
6) Գտիր բաժանարարը, եթե բաժանելին 126 է, թերի քանորդը՝ 11,
մնացորդը՝ 5:

(126-5):11=11

7) Ի՞նչ ամենամեծ մնացորդ կարող է ստացվել բնական թիվը
35-ի բաժանելիս։ 34

8)Ի՞նչ ամենամեծ մնացորդ կարող է ստացվել բնական թիվը
18-ի բաժանելիս։17

9)Ի՞նչ ամենամեծ մնացորդ կարող է ստացվել բնական թիվը
101-ի բաժանելիս։ 100

Ինքնաստուգում

1)Գտեք բաժանելին, եթե բաժանարարը 21 է, թերի քանորդը՝ 10,
մնացորդը՝ 6։

21×10+6=216
2) Գտիր բաժանարարը, եթե բաժանելին 186 է, թերի քանորդը՝ 5,
մնացորդը՝ 1։

186-1=185

185×5=925

3)Գտեք բաժանելին, եթե բաժանարարը 33 է, թերի քանորդը՝ 4,
մնացորդը՝ 3։

33×4+3=135
4) Գտիր բաժանարարը, եթե բաժանելին 126 է, թերի քանորդը՝ 4,
մնացորդը՝ 2։

126-2=124

124×4=496

5)Գտեք բաժանելին, եթե բաժանարարը 17 է, թերի քանորդը՝ 19,
մնացորդը՝ 5։

17×19+5=328
6) Գտիր բաժանարարը, եթե բաժանելին 158 է, թերի քանորդը՝ 3,
մնացորդը՝ 2:

158-2=156

156:3= 52

7) Ի՞նչ ամենամեծ մնացորդ կարող է ստացվել բնական թիվը
3-ի բաժանելիս։ 2

8)Ի՞նչ ամենամեծ մնացորդ կարող է ստացվել բնական թիվը
25-ի բաժանելիս։ 24

9)Ի՞նչ ամենամեծ մնացորդ կարող է ստացվել բնական թիվը
106-ի բաժանելիս։105

10) Առանձնացրեք 4-ի բաժանվող թվերը.

1000, 1785, 2924, 30261, 2820, 34581, 3565, 2812, 4533