Category: Մայրենի

Վիլյամ Սարոյանի

1.<<Խորհուրդներ ամերիկացի ճանապարհորդին>> պատմվածքը և պատրաստվի՛ր քննարկման:

2.Ի՛նքդ խորհուրդներ տո՛ւր ճանապարհորդին:

Գիշերը հանգիստ քնի և գնացքում դուռը փակիր։

3.Բնութագրի՛ր Կարո քեռուն։

Կարո քեռին շատ խորհուրդներ էր տալիս Մելիք քեռուն, ճամփորդող մարդ էր։

4.Այլ վերնագիր հորինի՛ր ստեղագործության համար։

Ամերիկացի ճամփորդի արկածները։

5. Առանձնացրո՛ւ հերոսներին, բնութագրի՛ր:

Կարո քեռի-Կարո քեռին շատ խորհուրդներ էր տալիս Մելիք քեռուն, ճամփորդող մարդ էր։

Մելիք քեռի-Հավատացյալ մարդ։

52.Յուրաքանչյուր շարքից մի բաղադրիչ ընտրի՛ր և կազմի՛ր բաղադրյալ բառեր: 

ա) Լույս, թույն, կենդանի, տեր, մեջ, ուղի, անուրջ, կամուրջ, կատու:

բ) Ություն, բար, վոր, ակ, ել, երես, ազգի, ուկ, կից:

լուսերես

թունավոր

կենդանություն

տիրակալ

միջուկ

ուղեկից

անրջել

կատվազգի

կամրջակ

53.Տեքստում կետերի փոխարեն տեղադրի՛ր տրված հականիշները:

 Հեռավոր-մերձավոր, ներկա-անցյալ, պատճառ-հետևանք, հանելուկ-լուծում, գրոհել-նահանջել, խաղաղ-անապահով:

Վերջին միլիոնավոր տարիների ընթացքում սառցադաշտերը մի քանի անգամ իջել են Սկանդինավյան լեռներից, ․․․ մինչև Միջերկրական ծով ու հետո կրկին …:

Սառցադաշտային ժամանակաշրջանը մեր մոլորակի անցյալն է: Եվ …ում այդ շրջանին վերաբերող շատ բան դեռ ․․․է: Դեռ լուծում չունի այն հարցը, թե ինչի հետևանքով են առաջացել այդպիսի ցրտերը: Չգիտենք նաև մեր մոլորակի դեմքին հայտնված բազմաթիվ «վերքերի» ստույգ …ները: Իսկ ի՞նչ է բերելու … ապագան: Մարդկությունը կարո՞ղ է հուսալ, որ Երկրի վրա … կյանք է սկսվելու, թե՞ մեր մոլորակին տիեզերական … ապագա է սպասվում:

54.Շարունակի՛ր գրել բառեր, որոնց մեջ կա իա տառակապակցությունը:

Ասիա, Անգլիա, Բելգիա, խավիար, լաբորատորիա ……………:

55. Կետերի փոխարեն գրի՛ր տրված բառերից մեկը:

Սիրտն անհանգստությունից թրթռած ու կարծես մի պահ կանգ առավ:

Ամբողջ օրը խաղաց ու թռվռաց և միայն երեկոյան հիշեց խոստումը:

Օրումեջ եկող այդ լուրերն էլ հարևանի զայրույթն անընդհատ բորբոքում էին ու գրգռում նրան:

Քարերը գռգռալով իջնում էին լանջն ի վար, թռչում իրար գլխից ու ձորում միայն դադար առնում:  (գռգռալ, գրգռել)

52.Յուրաքանչյուր շարքից մի բաղադրիչ ընտրի՛ր և կազմի՛ր բաղադրյալ բառեր: 

ա) Լույս, թույն, կենդանի, տեր, մեջ, ուղի, անուրջ, կամուրջ, կատու:

բ) Ություն, բար, վոր, ակ, ել, երես, ազգի, ուկ, կից:

53.Տեքստում կետերի փոխարեն տեղադրի՛ր տրված հականիշները:

 Հեռավոր-մերձավոր, ներկա-անցյալ, պատճառ-հետևանք, հանելուկ-լուծում, գրոհել-նահանջել, խաղաղ-անապահով:

Վերջին միլիոնավոր տարիների ընթացքում սառցադաշտերը մի քանի անգամ իջել են Սկանդինավյան լեռներից, … մինչև Միջերկրական ծով ու հետո կրկին …:

Սառցադաշտային ժամանակաշրջանը մեր մոլորակի … … է: Եվ …ում այդ շրջանին վերաբերող շատ բան դեռ … է: Դեռ … չունի այն հարցը, թե ինչի …ով են առաջացել այդպիսի ցրտերը: Չգիտենք նաև մեր մոլորակի դեմքին հայտնված բազմաթիվ «վերքերի» ստույգ …ները: Իսկ ի՞նչ է բերելու … ապագան: Մարդկությունը կարո՞ղ է հուսալ, որ Երկրի վրա … կյանք է սկսվելու, թե՞ մեր մոլորակին տիեզերական … ապագա է սպասվում:

54.Շարունակի՛ր գրել բառեր, որոնց մեջ կա իա տառակապակցությունը:

Ասիա, Անգլիա, Բելգիա, խավիար, լաբորատորիա ……………:

55. Կետերի փոխարեն գրի՛ր տրված բառերից մեկը:

Սիրտն անհանգստությունից … ու կարծես մի պահ կանգ առավ:

(թրթռալ,թռվռալ)

Ամբողջ օրը խաղաց ու … և միայն երեկոյան հիշեց խոստումը: (թրթռալ, թռվռալ)

Օրումեջ եկող այդ լուրերն էլ հարևանի զայրույթն անընդհատ բորբոքում էին ու … նրան: (գռգռալ, գրգռել)

Քարերը … իջնում էին լանջն ի վար, թռչում իրար գլխից ու ձորում միայն դադար առնում:  (գռգռալ, գրգռել)

Հովհաննես Շիրազ, Մայրս

Մեր հույսի դուռն է մայրս,
Մեր տան մատուռն է մայրս,
Մեր օրորոցն է մայրս,
Մեր տան ամրոցն է մայրս
Մեր հերն ու մերն է մայրս,
Մեր ճորտն ու տերն է մայրս,
Մեր տան անտունն է մայրս,
Մեր արծվաբունն է մայրս,
Մեր տան ծառան է մայրս,
Մեր տան արքան է մայրս,
Մեր տան անճարն է մայրս,
Մեր դեղ ու ճարն է մայրս,
Մեր տան աղբյուրն է մայրս,
Մեր ծարավ քույրն է մայրս,
Մեր տան անքունն է մայրս,
Մեր անուշ քունն է մայրս,
Մեր տան ճրագն է մայրս,
Մեր արեգակն է մայրս:
Մայրս, մեր հացն է մայրս,
Մեր տան աստվածն է մայրս։

45. Տրված առածները հականիշների օգնությամբ լրացրո՛ւ:

Ամառվա փուշը  ձմեռվա նուշը:
Բարեկամ կորցնելը հեշտ է, գտնելն է դժվար :
Դուրսը քահանա, ներսը սատանա:
Գիտունին գերի եղիր, անգետին սիրելի:
Գիտունի հետ քար քաշի, անգետի հետ փլավ մի ուտի :
Իր աչքի գերանը չի տեսնում, ուրիշի աչքի շյուղն է տեսնում :

46.Առանձնացրո՛ւ բայերը:

Երբեք, մազեր, վազել, խմել, պարտեզ, պայման, խոսել, մտադրվել, մտածել, երազել, ափսե, պատերազմ, պատմություն, վերցնել, ցանկանալ:

47.     Փակագծերում տրված բառերից ընտրել ճիշտը

Ա. Այդ գործարքը մեզ բոլորովին էլ ձեռնըտու չէ, ուստի մենք հրաժարվում ենք:

Բ. Չորս ամիս աշխատավարձ չէր ստացել, որի հետևանքով վատացել էր նրա ընտանեկան դրությունը:

Գ. Մասնագիտական խորհուրդը երիտասարդի ատենախոսությունը գնահատեց ըստ արժանվույն:

Դ. Ներողություն խնդրելու փոխարեն հոխորտում է:

Ե. Փոքրիկը ձեռքում ամուր պահել էր տասը դրամ:

Զ. Լեռնագնացները, հաղթահարելով հերթական բարձունքը, շարունակեցին իրենց երթը դեպի ամենաբարձր գագաթը:

48. Տրված համանուններով կազմիր նախադասություններ՝

հարկ- Ես տեսա բարձրահարկ շենք։Ես հարկ մուծեցի ։

փող-Ես խանութում փող վճարեցի։ Ես տեսա փողային գործիքներ։

ափ-Մենք դասարանով գնացինք ծովի ափ։ Ես վնասեցի ձեռքիս ափը:

Մայրս

Մայրը այն մարդն է, որը քեզ մեծացնում է, կերակրում, ձեր մեջ գիտելիքներ ավելացնում և սիրում։ Առանց մայրիկի կյանք չկա, առանց մայրիկի սեր չկա քո մեջ։ Մայրիկ բառը նշանակում է սեր, հոգատարություն և մայրությունը։ Մայրը հրաշք մարդ է։ Մայրերը մեծ դժվարություններ են հաղթահարում, տղաներին ճանապարհելով բանակ և դիմաորելով տուն։ Մայրիկը այն մարդն, որը ձեզ սիրում է և սիրելու է մեզ անկախ ամեն ինչից։

17.03.23

Կարդա’ Ավետիք Իսահակյանի <<Ծառա Սիմոնը>> պատմվածքը։

Առաջադրանքներ`

1. Գրավոր բացատրի’ր հետեւյալ բառերը`
խանում-Տիկին,
սպասավոր-Հարուստ տներում զանազան ծառայություններ կատարող մարդ, տնային ծառա:, սրտաբաց-Սիրտը բաց, ջերմ՝ մտերմական վերաբերմունք ունեցող: Սրտաբաց մարդ:
ռոճիկ-Գրավոր բացատրի’ր հետեւյալ բառերը`խանում-Տիկին, սպասավոր-Հարուստ տներում զանազան ծառայություններ կատարող մարդ, տնային ծառա:, սրտաբաց-Սիրտը բաց, ջերմ՝ մտերմական վերաբերմունք ունեցող: Սրտաբաց մարդ:ռոճիկ-գանգատ, վճռական, սամավար աղա ֆայտոն։

2. Ի՞նչ զգացողություն ունեցար, երբ կարդացիր պատմվածքը։
Ես զգացողություններ չունեցա, բայց ինձ համար Սիմոնը մեխկ էր։

3.Խորհուրդ տո’ւր աղային եւ խանումին։
Խանումին ու աղային իմ կողմից խորհուրդ, որ իրանք սպասեն երբ Սիմոնը վերացնի առաջին գործը նոր անցնի մյուս գործին։

4. Պատմվածքիդ առանձնացրո’ւ հականիշ զույգեր։

Տանել-բերել
գալ-գնալ
շատ-քիչ

5.Պատմվածքի համար նոր ավարտ հորինի’ր։
Խանումը թույլ է տալիս Սիմոնի, որպեսզի Սիմոնը գնա գյուղ։Սիմոնը գնում է գյուղ լավ հանգստանում է, հետո ամուսնանում և ունենում երեք երեխա և ամբողջ օր երեխաները կանչում են:

—Հայրիկ տար
— Հայրիկ վազի

39. Գործողության անունը դարձրո՛ւ այդ գործողության հետ կապված առարկայի անուն: Գրի՛ր 
գործածված ածանցները:
Օրինակ՝ քերել-քերիչ

Գրել-գրիչ
կապել-կապիչ
 քամել-քամիչ
 թակել-թակոց
ըմպել-ըմպելիք
 բացել-բացիչ
գործել-գործիք
 խաղալ- խաղալիք
ուտել-ուտելիք
 խմել-խմիչք
 հագնել-հագուստ
ձգել-ձգան
 փակել -փական
խթանել-խթանիչ
 փաթաթել-փաթաթան
 ճոճել-ճոճարան
 գանձել-գանձարան
 զսպել-զսպանակ
 ջնջել-ճնճիչ
 ծածկել-ծածկոց
 կապել-կապիչ
 օրորել-որորոց

40.Ընդգծված բաղադրյալ բառերը փոխարինի՛ր բառակապակցություններով:

Անսահման հզորություն ու անսանձգոռոզություն ուներ Թեմուրը:Միջնադարի ոչ մի քաղաք չէր կարող համեմատվել նրա նոր մայրաքաղաքի հետ: Ճարտարապետի ձին մի օր կորել էր այդ քաղաքի ամենամեծ պարտեզում և մեկամսյա որոնումներից հետո հազիվ գտնվել: Թեմուրն իր մայրաքաղաքի՝ Սամարղանդի շրջակայքի գյուղերն անվանել էր Բաղդադ,Կահիրե,Դամասկոս, որ աշխարհի մեծագույն քաղաքները որպես աննշան գյուղեր տեսներ:

41. Տրված հարադրությունների իմաստներն արտահայտի՛ր այլ բառերով: 
Կանգ առնել-կանգնել
 մուր գալ- մրել
շուռ գալ-շրջվել
 ցույց տալ -ցուցադրել:

42. Աչք և գլուխ բառերով կազմի՛ր հնարավորին չափ շատ  դարձվածքներ:

Աչք աչքի գցել
Աչք դնել


Գլուխ գալ
Գլուխ գործել
Գլուխ ծռել

43. Ընդգծված բառակապակցությունները փոխարինի՛ր բաղադրյալ բառերով:
 Մինչև հիմա կարծում էին, աշխարհում ամենից բարձր ծառը Ամերիկայում աճող սեկվոյան է, նրա բարձրությունը երբեմն հարյուր մետրից էլ է անցնում: Բայց
վերջերս Աֆրիկայում գտան հարյուր ութսունինը մետր բարձրություն ունեցող մի բաոբաբ’ սեկվոյայից մոտ երկու անգամ բարձր: Նրա բնի տրամագիծը 43,5 մետր է. կտրվածքի վրա ազատ կերպով կարող է տեղավորվել մեր ժամանակների մի շենք:

1. Ավելացրու բառեր, որոնք պատասխանեն ինչպիսի՞ հարցին:

……Կանաչ…….. ճանապարհ

……Հսկա……… ձուկ

……Խելացի ……… նավաստի

……Հետաքրքրաշարժ………. արկած

2. Մեկ բառով գրիր՝

արծաթով պատված-Արծաթապատ
կարճ հասակ ունեցող-կարճահասակ
կանգ առնել-կանգնել
միտք անել-մտածել
արծաթով պատված-Արծաթապատ

3.Շարունակիր ասացվածքները՝

Ով ինչ անի, …… :

Ինչ որ ցանես, այն էլ կուտես:

Թրի կտրածը կլավանա, խոսքի ասածը չիլավանա……:

 4.Ինքդ բացատրիր հետևյալ բառերը՝

Քարաշեն- քարից սարգված շինություն
անուշահամ-անուշ համ ունեցող
ծաղկազարդ-ծաղիկով զարդարված
անտուն-տուն չունեցող

5.Գրի՛ր տրված բառերի հականիշները:

լույս- մութ
խելացի-անխելք
խոսել-լռել
բարի-չար
ամեն ինչ-ոչմիբան
օգուտ-անօգուտ

10.03.23

1.Գործնական աշխատանքի փաթեթից կատարի՛ր 32-35-րդ առաջադրանքները:

32. Տրված բաղադրյալ բառերի իմաստներն արտահայտի՛ր բառակապակցություններով:

Մատնաչափ-մատի չափով, 
կիսագունդ-կիսով գունդ,
 անհարթ-Ոչ հարթ,
 անտեսանելի-տեսողության անմատչելի
 ինքնաշարժ- ինքնուրույն շարժում,
 սկզբնական- սկզբնական վիճակ 
արեմտաեվրոպական-
 աստղադիտարան- աստղագիտական հիմնարկ
 համաշխարհային — Ամբողջ աշխարհով
 հավասարաչափ — հավասար չափով

33. Ա շարքի նախածանցներից յուրաքանչյուրը բոլոր հնարավոր ձևերով բաղադրի՛ր Բ շարքի բառերի հետ:

Ա Անդր, հակ, համ, ենթ, նախ, ներ, պար, վեր, տար, փոխ:  

Բ. Կովկաս, (հ)արձակ, տարած, դարձ, դնել (դրել), կշիռ, մուծել, փակել, կանգնել, աշխարհ(իկ):

Անդրկովկաս

34. Տրված բաղադրյալ բառերից նոր բառեր կազմի՛ր` այլ արմատ կամ ածանց ավելացնելով:

Օրինակ`
ժառանգական — ժառանգականություն, տեխնիկական -գիտատեխնիկական:

Մարդկային, ծայրահեղ, ստամոքսային, գիտակցություն, ակնաբույժ, մթնոլորտ, որոշում, ընդհատ, օրինաչափ, ձեռնարկ, մանրէ, փոխանակություն:

35. Կետերը փոխարինի՛ր փակագծում տրված բաղադրիչներից կազմված համապատասխան բաղադրյալ բառերով:

Հողն … (ինքն, մաքուր, ել) … (հատուկ, ություն) ունի: Դա չի նշանակում, թե կարելի է նրան… (չափ, անց) շատ… (ծանր, բեռն, ել) (օրգան, ական) և (ան, օրգան, ական)… (թափ, ոն),… (բնակ, վայր) հավաքված (կենցաղ, ային) աղբով, որովհետև հոդի … (հնար, ավոր, ություն)… (նույն, պես)… (ան, սահման) չեն: Իսկ … (թափ, ոն)… (աղտ, ոտ, (վ)ած) հողը սպառնում է…. (հիվանդ, ություն) առաջացման պատճառ դառնալ:

… (գետ, տեխնիկա, ական)… (առաջ, ընթաց) հետ մարդիկ պիտի մտածեն արտաքին (մեջ, վայր) … (պահ, պան, ություն) …  միջոցներ ստեղծելու մասին:

2.Թումանյանական իմ հերոսը՝

• Ընտրի՛ր  Թումանյանի որևէ ստեղծագործության հերոսի:
• Հեքիաթը անունը <<Կացին Ախպերը>>։ Հորոսին ընտրեցի գյուղացիներին։ Գյուղացիները մտածում էին, որ կացինը կենդանի էակ է։ Նրանք անգրագետ էին, հիմա էին և երեկ չէին տեսել կացին։
• Գրի՛ր, թե տվյալ ստեղծագործության մեջ ինչ դեր ունի:
• Կացին ախպեր ստեղծագործության մեջ կացինը հանդիսացավ գյուղացիների համար վախենալու առարկա։
• Բնութագրի՛ր նրան և արտահայտիր կարծիքդ նրա մասին:
• Կացին ախպեր ստեղծագործության հերոսը կացին էր։ Կացինը սովորական գործիք էր, բայց քանի որ այդ գյուղի մարդիկ երբեք չեն տեսել կացին իրեն թվաց, որ կացինը կախարդական է կամ կենդանի։
• Եթե կան տվյալներ  հեղինակի կողմից հերոսի  անվան ընտրության կամ նրա նախատիպի մասին՝ գրի՛ր (այս մասին դասարանում խոսել ենք՝ «Իմ ընկեր Նեսոն» պատմվածքը քննարկելիս, ո՞վ էր Նեսոն․․․):